Sosyal Medya

Coğrafyamız

Barzani’nin denge politikası

19-10-2016 11:30

Bağdat ve Ankara arasındaki sorunları su yüzüne çıkartan Başika krizinde Ankara’nın açıkça yanında olan Barzani, son dönemde iki başkent arasında daha dengeli bir siyaset izlemeye başladı. Al Jazeera’ye konuşan Türk yetkiliye göre Ankara bu siyaseti ‘anlayışla karşılıyor’ çünkü Barzani’nin ‘haklı sebepleri var’.


BaÄŸdat hükümetiyle Ankara arasında neredeyse bir yıldır süren BaÅŸika krizinde Barzani’nin söylemleri deÄŸiÅŸti. Krizin başında, Aralık 2015’te kampa giderek eÄŸitim alan birlikleri ziyaret eden Barzani, Türkiye’nin yanında olduÄŸu mesajını en açık ÅŸekilde vermiÅŸti.

Yakın zamana kadar Türkiye’nin BaÅŸika’da PeÅŸmerge’yi de eÄŸittiÄŸini, BaÄŸdat’ın talep ve izniyle kampın kurulduÄŸunu tekrarlayan Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi BaÅŸkanı (IKBY) Mesud Barzani, Musul operasyonu öncesi Eylül ayında BaÄŸdat’a giderek merkezi hükümetle iÅŸbirliÄŸi saÄŸladı.

Musul operasyonunun baÅŸladığı gün BaÅŸika yakınlarındaki Hâzır PeÅŸmerge Ãœssü’ne giden Barzani, bu kez Türkiye’ye “BaÄŸdat’la anlaÅŸması” mesajı verdi:

“Musul'daki Türk askeri varlığıyla ilgili Ankara ve BaÄŸdat arasında uzlaşı yolu bulunmalıdır. BaÄŸdat’ın rızası olmadan herhangi bir gücün operasyona katılmaması gerektiÄŸini düşünüyoruz."

Barzani Tahran’la gerginlik istemiyor

Barzani’nin bu sözleri Ankara’da ‘anlayışla karşılandı’. Al Jazeera’ye konuÅŸan ve isminin verilmesini istemeyen bir Türk yetkili, Barzani’nin Musul operasyonu için BaÄŸdat’la anlaÅŸmak zorunda olduÄŸunu, bu uzlaşıyı bozmamak için kullandığı dilde deÄŸiÅŸikliÄŸe gittiÄŸini söyledi. Aynı yetkiliye göre, BaÄŸdat’taki merkezi hükümeti, milletvekilleri aracılığıyla yönlendiren Ä°ran, IKBY sınırları dışında neredeyse Irak’ın tümünü etkisini altına almış durumda. Barzani bu sebeple Tahran’la  yani BaÄŸdat hükümetiyle gerginlik istemiyor.

Peşmerge ele geçirdiği bölgelerde kalmak istiyor

Bir diÄŸer neden de, Musul operasyonu sırasında IKBY’ye baÄŸlı PeÅŸmerge’nin Musul çevresinde ele geçirdiÄŸi bölgelerde kalmak istemesi ve bu konuda da BaÄŸdat’la uzlaşıya varmış olması. Bu uzlaşının sürmesi Ankara’da da olumlu bir geliÅŸme olarak görülüyor ve Barzani’nin açıklamaları ÅŸu an için ‘anlayışla karşılanıyor.’

Erbil, ABD’nin PKK’ya desteÄŸini engellemek istiyor

Görüştüğümüz üst düzey yetkiliye göre, ülkedeki ABD etkisi de Barzani’nin hareket alanını kısıtlıyor. Barzani’nin mücadele halinde olduÄŸu diÄŸer Kürt gruplara Washington’ın özellikle Suriye’de verdiÄŸi desteÄŸin Irak’ta da sürmesi en büyük endiÅŸe. Sincar bölgesine konuÅŸlanmış olan PKK unsurlarına, yine IŞİD’le mücadele adı altında Washington’ın vereceÄŸi olası desteÄŸi engellemek isteyen Barzani, Washington’ın açıklamalarının dışına çıkmaktan kaçınıyor.  

BaÅŸika kampı hakkında Washington’dan yapılan açıklamalar Ankara’ya tepki niteliÄŸindeydi. 12 Ekim’de konuyla ilgili soruları yanıtlayan ABD DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby, “Irak’ın tüm komÅŸuları Irak’ın egemenliÄŸine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeli. Irak’ta konuÅŸlu Türk güçleri uluslararası koalisyonun parçası olarak orada deÄŸil ve BaÅŸika’daki durum Irak ve Türkiye hükümetlerinin çözmesi gereken bir sorun” demiÅŸti. Daha önce Obama’nın IŞİD’le Mücadele Özel Temsilcisi Brett McGurk de, “Irak’taki tüm askeri eylemler Irak hükümetinin tam rızası ve koordinasyonuyla olmalı” demiÅŸti

 

 

‘Hedef 140. Maddenin uygulanması’

Barzani’nin son açıklamalarını Erbil’de gazeteci Abdülgani Ali Yahya’ya sorduk. Ali Yahya, Musullu bir Kürt. 2011’den bu yana Erbil’de yaşıyor. Irak’taki çeÅŸitli gazetelerde köşe yazarlığı yapan Ali Yahya, ‘KDP ile birlikte çalıştığını’ söylüyor.

Ali Yahya’ya göre, Erbil’in Musul operasyonu sonrası nihai hedefi, Musul’da Irak Anayasası’nın 140. maddesini uygulamak. Bu maddeye göre Musul’un baÅŸkent olduÄŸu Ninova eyaletindeki bazı bölgelerde referandum yapılacak ve halkın isteÄŸi doÄŸrultusunda bu bölgeler IKBY’ye baÄŸlanabilecek.

Peşmerge, operasyon öncesi bu bölgelerin önemli bir kısmında kontrolü sağladı bile.

“Kürtler bu bölgelerin kendilerine ait olduÄŸunu söylüyor. Eski Musul Valisi Nuceyfi, Musul’un ayrı bir vilayet olmasını istiyor ama Barzani’ye de itiraz etmiyor. Irak merkezi hükümeti ise hem ayrı bir vilayet olması fikrine karşı çıkıyor, hem de bazı bölgelerin resmen IKBY’ye baÄŸlanmasını istemiyor.

Ancak Barzani, bu bölgeleri elinde tutmakta kararlı. Bu sebeple BaÄŸdat’la geçici bir ittifak yaptı. Barzani bu anlaÅŸma için birkaç aydır çabalıyordu. Åžimdi bu anlaÅŸmayı bozmamak için çabalıyor. Ankara ve BaÄŸdat arasında kalmamak için çok dikkatli bir dil kullanıyor.”

‘Barzani ülke içinde yalnız kaldı’

Ali Yahya’ya göre, bu geçici anlaÅŸmaya raÄŸmen Barzani Ankara’yla hareket etmekten hiç vazgeçmeyecek. Çünkü, diÄŸer tarafta Tahran etkisindeki BaÄŸdat hükümeti ile IKBY’nin ikinci büyük partisi KYB Süleymaniye’de iÅŸbirliÄŸi yapıyor. Barzani, ülkede yalnız kalmış durumda:

“KDP’nin Türkiye ile arası hâlâ çok iyi. Dikkatli bir dil kullansa da kısa bir zaman önce Türkiye’nin BaÅŸika’dan çekilmesi için Irak’taki diÄŸer partilerin toplanarak yaptıkları çaÄŸrıya katılmadı, örneÄŸin. Ankara ile bu yakınlığı KDP’yi güçlendirecek tek ÅŸey. Çünkü, Erbil’in dünyaya açılan tek kapısı Türkiye.

Åžu an Süleymaniye bölgesi de tamamen Ä°ran kontrolü altına girmiÅŸ durumda. Ä°ran’la sınırda bir kontrol yok, silahlı kiÅŸiler rahatlıkla girip çıkabiliyor. Süleymaniye halkı kaderini Ä°ran’a baÄŸlamış durumda.”

‘Bu kısa süreli bir anlaÅŸma’

Erbil-Bağdat anlaşmasının Musul operasyonu için yapılan kısa süreli bir anlaşma olduğunu söyleyen Ali Yahya, iki tarafın da zaman kazanmak istediği görüşünde:

“Erbil’le BaÄŸdat’ın sorunları bir, iki toplantıyla çözülmez. Bu konuda ABD’nin baskısı altında kalan BaÄŸdat ÅŸu an zaman kazanmak istiyor. Musul operasyonundan sonra yine araları bozulacak, diplomatik alanda bir çatışma çıkacak kesin. Bu, kısa süreli bir uzlaÅŸma, aralarında gerçek bir baÄŸlantı yok.

Barzani bunu görüyor, biliyor ama müzakere tabanını bozmuyor. Çünkü, onun da ihtiyacı var bu süreçte. Biri, müzakere etmek istiyorum deyip gelirse, çıkarların doÄŸrultusunda konuÅŸur ve temel bir uzlaÅŸmaya varabilirsin, bu normal.”

“Birçok Sünni aÅŸiret ldieri BaÄŸdat’a yaklaÅŸtı”

Ali Yahya, Musul’da Barzani’nin ne kadar etkili olacağı sorusuna ise, Musulluların ikiye bölündüğünü söyleyerek yanıt veriyor:

“Felluce, Ramadi Tikrit’te Sünnilerin oranını yüzde 80’den yüzde 25’e düşürdüler. Musul halkı aynı ÅŸeyin olmasını istemediÄŸi için Irak ordusundan korkuyor. Musul’daki Sünni halka sorduÄŸunuzda BaÄŸdat’tansa Erbil’in himayesini ister. IŞİD ilk geldiÄŸinde bu sebeple güneye deÄŸil IKBY topraklarına kaçtılar.

Ama Tahran çok güçlü, bölgede birçok Sünni grubun, aÅŸiretin arasına girmiÅŸ durumdalar. Birçok Sünni aÅŸiret lideri BaÄŸdat’a, yani Tahran’a yaklaÅŸmış, iÅŸbirliÄŸi yapmış durumda. Kürtlere düşman oldukları için böyle bir yakınlık da oluÅŸtu.”

Kaynak: Al Jazeera

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.